ul. Stolarska 33 lok. B
97-200 Tomaszów Mazowiecki
Za rozwój chorób alergicznych odpowiada nie tylko środowisko, ale również nieprawidłowo działający układ odpornościowy, który u osób zdrowych mobilizuje się w momencie zagrożenia (np. zakażenia bakteryjne, wirusowe, choroby nowotworowe) i próbuje zwalczyć przeciwnika. W chorobach alergicznych układ odpornościowy jest „zdezorientowany”, nie odróżnia substancji „obcych” od „swoich” i nadmiernie, nieprawidłowo reaguje na powszechnie obecne w środowisku i tolerowane przez osoby zdrowe alergeny. Przyczyną objawów mogą być alergeny pokarmowe, powietrznopochodne/wziewne (np. pyłki, roztocza kurzu domowego) lub kontaktowe (np. konserwanty i substancje zapachowe w kosmetykach), a zgłaszane dolegliwości mogą dotyczyć oczu (alergiczne zapalenie spojówek), nosa (alergiczny nieżyt nosa), układu oddechowego (astma oskrzelowa), przewodu pokarmowego lub skóry, a czasem różnych narządów jednocześnie.
Nie zawsze jednak obserwowane objawy są związane z uczuleniem. Dlatego, jeśli podejrzewamy u siebie objawy alergii należy zgłosić się do alergologa, który podczas konsultacji przeprowadzi dokładny wywiad dotyczący nie tylko zgłaszanych dolegliwości, ale również występowania innych objawów, chorób przewlekłych, stosowanych leków, alergii w rodzinie itp. oraz zbada pacjenta, a w razie potrzeby zleci dodatkowe badania (np. testy alergiczne), na podstawie których z dużym prawdopodobieństwem potwierdzi lub wykluczy alergię.
Z uwagi na to, iż objawy chorób alergicznych dotyczą różnych narządów pacjent powinien być skonsultowany przez innych specjalistów np. gastroenterologa (jeśli dolegliwości dotyczą przewodu pokarmowego), okulistę (gdy pacjent skarży się np. na świąd i zaczerwienienie oczu), laryngologa (jeżeli występuje przewlekły katar lub np. napadowe kichanie w sezonie pylenia lub np. podczas odkurzania), pulmonologa (jeśli stwierdza się przewlekły lub napadowy kaszel, duszność) lub dermatologa (jeśli głównym objawem są zmiany skórne).
Naskórkowe testy płatkowe (ang. patch tests) uznawane są za najważniejsze badanie w rozpoznawaniu alergii kontaktowej u dzieci I dorosłych. Wykonanie ich zaleca się w każdym przypadku utrzymujących się lub nawracających zmian wypryskowych na skórze lub rzadziej występujących zmian zapalnych na spojówkach, błonach śluzowych jamy ustnej lub okolicy odbytu (np. w przypadku podejrzenia alergii na protezy stomatologiczne lub leki stosowane miejscowo). Niektóre grupy zawodowe są szczególnie narażone na występowanie wyprysku alergicznego i dla tych osób dedykowane są specjalne zestawy testów, zawierające alergeny najczęściej występujące w danym środowisku pracy, np. seria stomatologiczna, fryzjerska i inne. Pacjenci kwalifikowani do operacji ortopedycznych z wykorzystaniem protez zawierających stopy metali również powinni mieć uprzednio wykonane testy płatkowe, aby wykluczyć alergię, która mogłaby być przyczyną zaburzeń gojenia po zabiegu i adaptacji protez. W testach płatkowych stosowane są nie tylko substancje dostępne komercyjnie, ale również dostarczone przez pacjenta (np. emolienty), zwłaszcza w przypadku podejrzenia alergii na kosmetyki. Ustalenie alergenu, będącego przyczyną choroby jest niezwykle ważne. Pozwala określić, w jakich produktach alergen występuje i wyeliminować go z codziennego użycia zapobiegając pojawieniu się objawów choroby. Kwalifikację do przeprowadzenia testów płatkowych przeprowadza specjalista dermatolog lub alergolog.
Skórne testy alergiczne (tj. PRICK tests) to podstawowe badanie wykonywane u alergików. Zaleca się je w przypadku podejrzenia tzw. alergii natychmiastowej, IgE-zależnej (np. alergii pokarmowej lub powietrznopochodnej/ wziewnej). Stąd też pacjenci z objawami astmy oskrzelowej, alergicznego nieżytu nosa (tzw. kataru siennego), alergicznego zapalenia spojówek, zespołu alergii jamy ustnej (OAS) lub alergii pokarmowej są najczęściej poddawani w/w testom, najczęściej na wybrane , określone grupy alergenów. Testów tych nie wykonuje się w trakcie przyjmowania leków przeciwhistaminowych i w przypadku aktywnych objawów alergii. Kwalifikację do przeprowadzenia tych PRICK testów przeprowadza specjalista alergolog.
Immunoterapia alergenowa, powszechnie nazywana odczulaniem, to jedyna, poza unikaniem kontaktu z alergenem, przyczynowa metoda leczenia chorób alergicznych, których objawy pojawiają się wskutek kontaktu z alergenami środowiska zewnętrznego. ITA nie tylko zmniejsza lub całkowicie usuwa objawy, ale również zapobiega pojawianiu się nowych uczuleń, zmniejsza ryzyko rozwoju innych chorób alergicznych (np. pacjenci z alergicznym nieżytem nosa mają mniejsze ryzyko wystąpienia astmy oskrzelowej). Immunoterapia jest metodą skuteczną i bezpieczną, o ile oczywiście pacjent jest prawidłowo zakwalifikowany, ma właściwie dobraną szczepionkę, a odczulanie prowadzone jest przez odpowiednio długi czas (zwykle 3-5 lat). Po zakończeniu odczulania efekty (tj. brak lub zmniejszenie objawów choroby) utrzymują się znacznie dłużej, często przez wiele lat. Takiego efektu nie dają leki. Po ich odstawieniu i ponownym narażeniu na alergen objawy nawracają. Niektórzy pacjenci po zakończonej immunoterapii nadal muszą przyjmować leki „przeciwalergiczne”, ale rzadziej i w mniejszych ilościach.
Aktualnie możliwe są dwie metody odczulania (chociaż nie dla wszystkich uczuleń): iniekcyjna (zastrzyki) i doustna/podjęzykowa (roztwór lub tabletki). Decyzję o rozpoczęciu i sposobie odczulania podejmuje lekarz alergolog wspólnie z pacjentem dorosłym lub rodzicami małego pacjenta. Szczepionka dobierana jest indywidualnie dla każdego pacjenta, dlatego przed rozpoczęciem leczenia każdy chory musi mieć wykonane badania potwierdzające uczulenie (testy skórne i/lub w wybranych przypadkach oznaczenie tzw. sIgE- przeciwciał skierowanych przeciwko alergenom we krwi) oraz potwierdzone powiązanie objawów choroby z określonym alergenem. Dodatni wynik testów alergicznych, bez objawów po kontakcie z alergenem nie pozwala rozpocząć immunoterapii. Podobnie jak i występowanie dolegliwości w przypadku narażenia alergen przy ujemnych (negatywnych) wynikach testów. Szczegółowych informacje dotyczących ITA udzieli lekarz alergolog w trakcie konsultacji.